Positief het verschil maken voor en op je omgeving is wat beslissingen en acties van steeds meer mensen drijft. Het creëren van deze positieve maatschappelijke waarde is steeds vaker bepalend in de strategievorming en de bedrijfsvoering. Hiervoor is het nodig om van een hiërarchische organisatie te veranderen in een netwerkorganisatie. De moderne controller als (financieel) leider geeft deze veranderingen mede vorm en werkt in wisselende teams waarin allerlei rollen vertegenwoordigd zijn. In dit artikel vertellen we je daar meer over.
De vraag ‘waar staat onze organisatie in de maatschappij en hoe kunnen we maatschappelijke waarde creëren?’ wordt steeds belangrijker dan de vraag ‘hoe voeren we onze taak uit en beheersen we deze?’ De taak van de controller evolueert van financiële verantwoording naar het realiseren van maatschappelijke doelstellingen. Hierbij is de sturing op financiën veel meer een middel dan een doel.
Het onderhouden van duurzame relaties is essentieel als je maatschappelijke waarde wil creëren. Dit vraagt van mensen en organisaties om op zoek te gaan naar gedeelde maatschappelijke doelen. En dus de vraag te stellen: ‘Hoe kunnen we samen het verschil maken?’ Publieke organisaties bestaan om deze maatschappelijke meerwaarde te leveren en moeten dat kunnen aantonen, verantwoorden en communiceren aan de omgeving.
De taak van de controller evolueert van financiële verantwoording naar het realiseren van maatschappelijke doelstellingen.
Dit vraagt om processen en structuren waarin mensen samenwerken in een netwerkorganisatie. De hiërarchie waarbij een (financiële) directeur als alleswetende goeroe vertelt hoe het moet, past niet meer. Strakke manieren van leidinggeven verdwijnen; management transformeert van aansturen naar faciliteren. In deze veranderingen ligt een mooie rol weggelegd voor de moderne controller die zich niet alleen aanpast aan de netwerkorganisatie, maar als (financieel) leider zelfs een voortrekkersrol kan pakken.
Van Excel naar excelleren
De rol van de moderne controller is niet langer een functie van een individu, maar een teaminspanning. Verbanden tussen de strategie, executie (output), ingezette middelen (input), interne processen (throughput) en bereikte maatschappelijke resultaten (outcome) staan hierbij centraal. Organisaties bestaan voornamelijk uit steeds wisselende teams, waarin alle competenties en vaardigheden zitten die op dat moment nodig zijn voor het actuele thema. Zelf werken we bij D&D al enige tijd zo. Als metafoor voor onze aanpak hangt een schilderij van een zwerm spreeuwen aan de muur.
Om als controller onderdeel te zijn van die teaminspanning, ga je achter je scherm vandaan en leg je verbinding met collega’s van andere disciplines binnen en buiten de organisatie. Dit heeft een vliegwieleffect zowel voor jezelf als voor de organisatie en de maatschappelijke doelen, die dan beter en sneller bereikt worden. Door mee te doen in de toekomstige netwerkorganisatie, wordt jouw expertise beter gezien en benut. Bovendien kun je zelf ook door met veel mensen contact te hebben veel beter aanvoelen wat de maatschappelijke ontwikkelingen zijn en welke informatie het management nodig heeft om te kunnen sturen op maatschappelijke impact.
De rol van de moderne controller is niet langer een functie van een individu, maar een teaminspanning.
Waarschijnlijk vertellen we je niets nieuws, want de moderne controller voelt de noodzaak als geen ander. Het gedeelte van het werk waarvoor veelvuldig contact met collega’s van verschillende disciplines níet nodig is, wordt binnen afzienbare tijd geautomatiseerd. Hier zit dus haast achter. Alleen financiële rapportages met een overzicht van de budgetuitputting voldoen niet meer. Stap je nu niet in, dan loop je het risico dat je steeds meer aan de zijlijn komt te staan.
Het is belangrijk voor (toekomstige) controllers om te beseffen dat je niet zelf het hele palet van de moderne controller hoeft te beheersen; in een uitgebalanceerd team zijn de rollen verdeeld. Het gaat erom dat jij een rol pakt waarin jij ‘je maximale zelf’ kunt zijn, plezier hebt, excelleert en zo in het team met controllers en andere collega’s binnen en buiten de organisatie jouw bijdrage levert aan het realiseren van de maatschappelijke doelen. Je moet in beweging komen, en met kleine stapjes kom je al een heel eind. Kom in ieder geval wat vaker achter de computer vandaan en ga op zoek naar het verhaal achter de cijfers.
Een uitgebalanceerd team
Wat zijn dan die rollen, die in een toekomstbestendige financiële functie vervuld worden? Daarvoor hebben we onderstaand model over financieel leiderschap en innovatie ontwikkeld. Rondom de maatschappelijke (meer)waarde van de organisatie en de vier organisatiepijlers – strategie, informatie, organisatie-inrichting en prestaties – staan de zes controller rollen die stuk voor stuk nodig zijn voor het realiseren van de maatschappelijk doelen van de organisatie. Rollen die moeten samenwerken om tot een optimaal resultaat te komen.
Kijk naar zowel de organisatie-inrichting als de menselijke kant. Wie zit waar en waarom? Welke kwaliteiten hebben we nodig en welke hebben we al in huis? Hoe zorg je ervoor dat collega’s hun ‘maximale zelf’ kunnen zijn en de best passende rol vervullen, zowel voor henzelf als voor de organisatie? Je wil voorkomen dat je beste spits op doel staat en je beste keeper in de spits.
Hoe zorg je ervoor dat collega’s hun ‘maximale zelf’ kunnen zijn en de best passende rol vervullen, zowel voor henzelf als voor de organisatie?
Managers kunnen dit model gebruiken om te checken of alle rollen voldoende vertegenwoordigd zijn in een team, afdeling of directie. Controllers kunnen dit model gebruiken om te kijken op welke rollen zij zich kunnen en willen ontwikkelen. Als onderdeel van de trainingen die D&D geeft aan control-afdelingen laten we deelnemers persoonlijkheidstesten maken, om te laten zien op welke rollen iemand kan excelleren. Dat helpt allemaal bij het uiteindelijke doel: dat mensen plezier hebben in hun werk, op hun plek zitten en waardevolle inbreng hebben in samenwerking met verschillende collega’s in wisselende samenstellingen. Zo maak je met elkaar maximale maatschappelijke impact.
Financieel leiderschaps- en innovatiemodel
- De strategisch leider is beslissingsbevoegd op het niveau van Raad van Bestuur of directie en is medeverantwoordelijk voor de strategie van de organisatie.
- De organisatie expert (organisatie- en bestuurskundige) ontwerpt en ontwikkelt de organisatie (inclusief het besturingsmodel) en richt de organisatie in (inclusief normen en kaders control systemen en strategische stuurinformatie).
- De proces expert koppelt processen aan taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden, stelt procesdoelstellingen en ondersteunt procesoptimalisatie met automatisering, digitalisering en robotisering.
- De data regisseur bepaalt welke data nodig is om financieel en niet-financieel te kunnen rapporteren over beleids-, organisatie- en procesdoelstellingen, en heeft een brugfunctie tussen beleid en datastrategie.
- De analist analyseert en rapporteert over verstoringen in de bedrijfsvoering op alle organisatieniveaus en analyseert daarbij afwijkingen.
- De business partner is de logische sparringpartner voor alle onderwerpen met een mogelijke financiële impact, is in staat om over de grenzen van financiële onderwerpen heen te kijken en heeft gevoel bij het strategisch handelen van de organisatie.
Pak de rol die het beste bij je past
De samenleving verandert continu en de moderne controller verandert mee. De controller kijkt minder naar Excel en meer naar hoe hij of zij als financieel leider de publieke organisatie kan helpen excelleren. Daarvoor is een uitgebalanceerd team nodig dat de organisatie kan ondersteunen in het bereiken van haar maatschappelijke doelstellingen. Wij hebben jullie in dit artikel meegenomen in de verandering die wij zien. Ook hebben we jullie kennis laten maken met ons financieel leiderschaps- en innovatiemodel. Dit model kan jou en je organisatie helpen bij het zetten van de nodige stappen. De komende maanden gaan we specifieker in op de afzonderlijke rollen en lichten we de toepassingsmogelijkheden stap voor stap verder toe.
Benieuwd?
Wil je meer weten over de moderne controller? Neem contact op met Rick of Lars. Ze zijn te bereiken op rick@derksendrolsbach.nl en lars@derksendrolsbach.nl.
